Cờ vua là một môn thể thao trí tuệ dành cho 2 người chơi. Ngày nay, cờ vua là một trong những trò chơi phổ biến nhất thế giới với hàng triệu người tại nhà riêng, trong câu lạc bộ, trực tuyến, từ xa và trong các giải đấu.
1. Luật chơi cơ bản.
Ván cờ được bắt đầu giữa hai đấu thủ bằng cách luân phiên nhau di chuyển các quân cờ trên một bàn hình vuông có kích thước 8×8 ô gọi là bàn cờ. Tại trung tâm, người được chọn đánh đầu tiên là ngẫu nhiên. Mỗi khi một đấu thủ thực hiện lượt đi xong thì đấu thủ còn lại mới được thực hiện lượt đi của mình.
Mục tiêu của mỗi đấu thủ là tấn công vua của đối phương sao cho vua của đối phương không thể di chuyển đúng luật bước nào để thoát khỏi thế chiếu gọi là “chiếu bí”. Người chơi “chiếu bí” được đối phương là người chơi chiến thắng.
Nếu xuất hiện thế cờ mà không đấu thủ nào có thể thực hiện được chiếu bí thì ván cờ hòa.
Không được di chuyển một quân cờ tới ô có quân cùng màu đang đứng. Nếu quân cờ đi tới một ô đang có quân khác màu đứng thì sẽ bắt được quân đó của đối phương (không áp dụng với quân tốt do tốt đi thẳng, ăn chéo. Chi tiết xem tại mục 2.f).
2. Luật di chuyển quân cờ.
a. Vua: được di chuyển theo đường chéo, hàng ngang hoặc cột dọc nhưng mỗi lượt đi chỉ đi được 1 ô.
b. Hậu: được di chuyển nhiều ô trên bàn cờ theo đường chéo hàng ngang hoặc cột dọc.
c. Xe: có thể di chuyển nhiều ô trên bàn cờ chỉ cần cùng cột dọc hoặc hàng ngang.
d. Tượng: có thể di chuyển nhiều ô trên cùng đường chéo mà nó đứng.
e. Mã: từ vị trí hiện tại, mã có thể đi đến 1 trong những ô gần nhất nhưng không nằm trên cùng hàng ngang cột dọc, hay đường chéo với ô nó đang đứng.
f. Tốt: mỗi bên có 8 quân tốt. Ở nước đi đầu tiên tốt có thể tiến 1 hoặc 2 nước trên cùng cột dọc. Từ lần di chuyển thứ 2, con tốt đó chỉ thể tiến 1 ô. Tốt ăn theo đường chéo trong phạm vi 1 ô hướng về phía trước. Sức mạnh của quân tốt được phát huy cao nhất khi tốt được phong cấp thành 1 trong các quân hậu, xe, tượng, mã. Trong cờ vua, trước khi phong cấp, tốt không thể lùi.
Lưu ý: các quân cờ phải được di chuyển theo quy luật trên và không được di chuyển bằng cách nhảy qua các quân cờ khác trừ quân mã.
3. Luật chơi nâng cao.
a. Phong cấp: Khi tốt tiến tới hàng ngang cuối cùng của đối phương có thể được phong cấp thành hậu, xe, tượng, mã ngay trong nước cờ này. Đồng thời không có giới hạn về số lượng quân tốt được phong cấp.
b. Nhập thành: trong trường hợp xe và vua chưa di chuyển lần nào, khoảng cách giữa 2 quân cờ không có quân cờ khác thì vua và xe có thể đổi vị trí cho nhau một lần. Vua có thể di chuyển sang bên trái hoặc phải 2 ô, sau đó xe di chuyển nhảy qua vua tới ngay cạnh ô cờ của quân vua. Trong mỗi ván cờ mỗi người chỉ có cơ hội nhập thành một lần duy nhất.
Lưu ý:
– Đang bị chiếu thì không được nhập thành.
– Bạn không được nhập thành nếu Vua đi qua ô bị đối phương khống chế.
c. Bắt tốt qua đường: khi tốt đối phương từ vị trí ban đầu tiến hai ô vượt qua ô cờ đang bị tốt bên có lượt đi kiểm soát, thì tốt bên có lượt đi có thể bắt tốt đối phương vừa đi hai ô như khi tốt đó thực hiện nước đi một ô. Nước bắt này chỉ có thể thực hiện ngay sau nước tiến tốt hai ô và được gọi là “bắt tốt qua đường”.
4. Các trường hợp hòa của cờ vua
a. Hòa 50 nước: Luật cờ vua quy định, trong vòng 50 nước đi mà không có quân nào bị bắt, không có nước tốt nào được đi thì ván cờ đó hòa.
b. Hòa về lực lượng: Một ván cờ hòa khi không bên nào đủ lực lượng để chiến thắng, cụ thể khi lực lượng 2 bên còn lại như sau:
– Vua – Vua
– Vua + Mã – Vua
– Vua + Tượng – Vua
c. Hòa do hết nước đi: xảy ra trong trường hợp khi bên đến lượt đi hết nước đi hợp lệ, nhưng Vua lại không bị chiếu. Đây là lỗi rất hay gặp trong thi đấu cờ vua, kể cả những vận động viên chuyên nghiệp.
d. Hòa do 2 bên thỏa thuận đồng ý hòa: Khi đến lượt bạn đi, bạn có quyền đề nghị đối phương hòa. Nếu đối phương chấp nhận, ván cờ sẽ được xử hòa. Nhưng nếu đối phương từ chối lời đề nghị hòa của bạn thì ván cờ sẽ tiếp tục.
5. Thắng cờ.
a. Chiến thắng theo luật
– Bạn sẽ thắng khi bạn chiếu hết đối phương.
– Bạn sẽ thắng khi đối phương xin thua.
b. Chiến thắng về thời gian.
– Người chơi sẽ thắng khi đối phương hết giờ quy định mà chưa thể chiếu hết.
– Người chơi giành chiến thắng đối phương không hoàn tất nước cờ trong khoảng thời gian nhất định.
___
